Poradnik uczestnika

• 1. Zdrowie i abc apteczki

  Przed każdym egzotycznym wyjazdem zalecane jest zbadanie swojego stanu zdrowia oraz zapoznanie się z zagrożeniami zdrowotnymi panującymi w danym rejonie. Planując podróż, warto skorzystać z porady specjalisty na przykład w Poradni Medycyny Tropikalnej. Informacje dotyczące profilaktyki można uzyskać również w stacjach sanitarno-epidemiologicznych w Waszym mieście. Należy pamiętać o tym, iż niektóre szczepienia (np. żółtaczka) należy rozpocząć z odpowiednim wyprzedzeniem, dlatego wizytę u lekarza warto zaplanować na około pół roku przed wyjazdem.

  Jeżeli wyjeżdżasz w region świata zagrożony malarią, uzgodnij z lekarzem rodzaj leków przeciwmalarycznych oraz wskazania do przyjmowania ich przed wyjazdem, w trakcie pobytu i po powrocie do kraju. 

  Każdy, kto wybiera się w dalszą podróż, powinien przygotować sobie leki, które przyjmuje, na co dzień, np. leki przeciwcukrzycowe, przeciwpadaczkowe, leki używane przy nadciśnieniu tętniczym. Ich ilość powinna być odpowiednia do czasu podróży, toteż odpowiednio wcześniej należy poprosić lekarza o przepisanie większej ilości tych leków. Zawsze należy liczyć się z ewentualnością wystąpienia biegunki, dlatego przed wyjazdem trzeba skonsultować się z lekarzem, by wybrał najbardziej odpowiedni lek przeciwbiegunkowy i pouczył, jak należy go stosować.
  Ponadto, należy zabrać środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, odkażające. Nie wolno zapomnieć o kremach z filtrem UV, a także o repelentach, tzn. środkach odstraszających owady.

  ABC APTECZKI

  Biegunka
  Smekta w saszetach - łagodzi objawy i leczy. Lek osłania ścianę jelita i w ten sposób hamuje biegunkę. Może zaburzyć wchłanianie innych leków.
  Loperamid (loperamide) - hamuje perystaltykę jelit, ale nie leczy przyczyny biegunki. Stosujemy najczęściej w sytuacjach, kiedy nie możemy za często korzystać z toalety np. w czasie przejazdu autobusem. Nie stosować dłużej niż 3 dni bez konsultacji z lekarzem. Nie stosować w przypadku biegunki z krwią w stolcu.
  Gastrolit - zapobiega i leczy odwodnienia w ciężkiej biegunce. Lek nawadniający i uzupełniający niedobory elektrolitów (soli mineralnych).

  Ból i gorączka
  Paracetamol, Apap, Codipar - leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
  Pyraligninum (metamizole) - lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Nie stosować dłużej niż kilka dni. W razie wystąpienia bólu gardła, gorączki, owrzodzeń śluzówki natychmiast przerwać leczenie.
  NoSpa - lek rozkurczowy. Można stosować w przypadku bólów brzucha, bolesnym miesiączkowaniu, kolce żółciowej. Przeziębienie, zapalenie gardła
  Cholinex pastylki. lek do ssania, łagodzi ból gardła.
  Disophrol, Retard, Coldrex, Babcin i inne preparaty złożone. Zmniejszają obrzęk błony śluzowej nosa w przeziębieniu. Działają przeciwbólowo i przeciwgorączkowo.

  Alergia
  Loratan, Loratydyny, alergic (loratadine). Stosowane w przypadku wysypki uczuleniowej, po ukąszeniu owada bądź w alergicznym nieżycie nosa. Zatrzymuje reakcję alergiczną.
  Fenistil - chłodzący i łagodzący świąd skóry, w przypadku wysypki uczuleniowej, po ukąszeniu owada i oparzeniu słonecznym.
  Calcium (wapno) - stosowane w wypadku wysypki uczuleniowej bądź alergicznym nieżycie nosa, a także przeziębienia.

  Krople do oczu
  Oculosan krople - łagodzące krople do oczu. Stosowane w przypadku podrażnienia spojówek np. przez pył lub wiatr.
  Sulfacetamidum - krople z antybiotykiem. Stosowane przy zapaleniu spojówek.

  Skóra
  Clotrimazolum, krem - dawkowanie 2-3 razy dziennie. Do leczenia i zapobiegania grzybicy stóp np. po kąpieli w miejscach o niskim poziomie higieny.
  Antyvir, hascovir, Zovirax (aciclovir), krem. Maść szczególnie przydatna dla turystów na opryszczkę. Smarujemy skórę już w przypadku uczucia swędzenia, zanim pojawią się pęcherzyki.

  Choroba lokomocyjna
  Aviomarin (dimenhydrinate) - zapobiega nudnościom i wymiotom w podróży środkami lokomocji.

• 2. Szczepienia zalecane podróżującym

  Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (hepatitis A)

  Wirusowe zapalenie wątroby (WZW A) jest najczęściej występującym na świecie wirusowym zapaleniem wątroby. Choroba występuje endemicznie w krajach o złych warunkach sanitarnych. WZW A jest najczęstszą chorobą, na którą narażone są osoby nieuodpornione, podróżujące do krajów rozwijających się. Ryzyka nie zmniejsza pobyt w czterogwiazdkowym hotelu. Zaleca się szczepienie, na co najmniej 4 tygodnie przed wyjazdem. Szczepionkę podaje się domięśniowo. Jedna dawka chroni na rok. Druga dawkę (uzupełniającą) podaje się po 6-12 miesiącach. Nie rekomenduje się dawek przypominających. Szczepionki mogą być podawane od 2 roku życia. Można je stosować oddzielnie lub z innymi szczepionkami w czasie tej samej wizyty.

  Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (hepatitis B)
  Podróżowanie po świecie sprzyja ryzykownym zachowaniom. Może zaistnieć konieczność skorzystania z pomocy medycznej. Osobom, które nie były szczepione przeciwko WZW A i WZW B można zalecić szczepionkę skojarzoną, umożliwiającą jednoczesne uodpornienie przeciwko WZW A i WZW B. Podstawowy schemat szczepień składa się z trzech dawek podawanych w schemacie 0, 1 i 6 miesięcy. Zarejestrowany jest schemat przyspieszony 0, 7 i 21 dni oraz dawka czwarta po 12 miesiącach.

  Szczepienia przeciwko durowi brzusznemu (typhoid fever)
  Zakażenia są powszechne w krajach strefy tropikalnej. Przenoszą się drogą pokarmową. Największe zagrożenie występuje w Indiach. Szczepienie przeciwko durowi brzusznemu zaleca się osobom podróżującym do krajów Afryki, Azji i Ameryki Południowej, gdzie choroba występuje endemicznie. Podaje się 1 dawkę szczepionki. Ochrona trwa 3 lata.

  Szczepienia przeciwko nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis)
  Szczepienia przeciwko poliomyelitis należą do szczepień wykonywanych rutynowo u dzieci w większości krajów świata, zgodnie z obowiązującymi programami szczepień. W Polsce ostatnie szczepienie jest w 6 roku życia. Szczepienie jest zalecane osobom powyżej 30 roku życia wyjeżdżającym do regionów endemicznego występowania poliomyelitis. Są to kraje Afryki subsaharyjskiej i Indie.

  Szczepienia przeciwko błonicy i tężcowi (diphteria i tetanus)
  Szczepienia przeciwko tężcowi i błonicy znajdują się w obowiązkowym programie szczepień ochronnych. Ostatnie szczepienie obowiązkowe przypada na 19 rok życia. Błonica została wyeliminowana z wielu krajów, ale nadal na świecie występuje. Jeśli od szczepienia przeciwko błonicy i tężcowi minęło 9-10 lat zaleca się podanie szczepionki.

  Szczepienia przeciwko zakażeniom wywołanym przez Neisseria meningitidis
  Szczepienia są zalecane dzieciom i dorosłym podróżującym do strefy endemicznego występowania meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, czyli Afryki Środkowej oraz Indii.

  Inne szczepienia zalecane podróżującym
  Podróżującym do rejonów Azji, zwłaszcza Środkowego i Dalekiego Wschodu zaleca się szczepienie przeciwko grypie. Osobom powyżej 65 roku życia zaleca się szczepienie przeciwko pneumokokom.

  WIĘCEJ O SZCZEPIENIACH ZNAJDZIESZ TUTAJ

• 3. Dokumenty i pieniądze w podróży

  Dokumenty

  Podczas wyjazdu najważniejszym dokumentem jest paszport. Zagranicą turysta jest zobowiązany nosić go ze sobą. Czasami wystarczy czytelna kserokopia, a oryginał można zostawić w depozycie. Dlatego przed wyjazdem należy zrobić kserokopie wszystkich ważniejszych, zabieranych ze sobą dokumentów - w przypadku paszportu strony ze zdjęciem i wizami - i trzymać je w innym miejscu niż oryginały. Można również zeskanować najważniejsze dokumenty i umieścić je na bezpiecznej chmurce lub przesłać na swojego emaila. Dobrze jest także zabrać dodatkowy dokument tożsamości ze zdjęciem np. prawo jazdy. Warto też wziąć wszelkie legitymacje gwarantujące zniżki, np. Euro 26, ISIC. Mogą się również przydać dodatkowe zdjęcia paszportowe.

  Pieniądze

  Bankomaty znajdują się w dużych miastach, ale polecamy zaopatrzenie się w gotówkę. Oszczędza to czas i pozwala uniknąć kłopotów w przypadku nieprzewidzianych awarii bankomatów. Banknoty powinny być w dobrym stanie. Gotówkę najlepiej trzymać w specjalnej saszetce - pasku noszonym na biodrach lub w woreczku zawieszonym na szyi. Zalecamy także rozdzielenie pieniędzy i trzymanie ich w dwóch miejscach. Jedno to podręczny portfel z kwotą na wydatki na poszczególny dzień, drugie - schowane - z resztą pieniędzy.
  Dla zabezpieczenia finansów radzimy zabrać ze sobą - oprócz gotówki - karty płatnicze. Jeśli zdecydujesz się wziąć większość pieniędzy na karcie (czego przy większości kierunków nie zalecamy), to pamiętaj, że nie możesz polegać na jednej karcie. Najlepiej jest wziąć dwie karty w różnych systemach (Visa, Mastercard) i z dwóch różnych banków (idealnie byłoby, gdyby jedna karta była wypukła).

  KURSY WALUT NA ŚWIECIE>>

• 4. Choroby tropikalne

  MALARIA
  Malarię przenoszą komary widliszki. Komary te zazwyczaj są aktywne w nocy, czyli kłują od zmierzchu do świtu, latają cicho, możemy nie poczuć ukłucia. Można przyjąć, że zagrożenie malarią zależy od trzech czynników, które mają wpływ na liczebność populacji komarów. Należą do nich klimat (duża wilgotność i wysokie temperatury sprzyjają ich rozwojowi), wysokość nad poziomem morza (tereny położone powyżej 2500 m n.p.m. są z reguły wolne od malarii), oraz porę roku (najwięcej komarów jest pod koniec pory deszczowej).
  Pierwsze objawy choroby są mało charakterystyczne i przypominają grypę lub przeziębienie. Dominują bóle mięśniowo-stawowe, ogólne rozbicie, złe samopoczucie, niepokój. W typowym napadzie gorączki malarycznej można wyróżnić fazę zimną (dreszcze), fazę gorącą (wzrost ciepłoty ciała nawet do 41C) i fazę zlewnych potów, po której chory zasypia na kilka, kilkanaście godzin.
  Nie ma szczepionki przeciwko tej groźnej chorobie. W profilaktyce stosowane są sposoby utrudniające zarażenie (odpowiednie ubranie, środki odstraszające komary, insektycydy, moskitiery) oraz chemioprofilaktyka.

  Profilaktyka przeciw malaryczna:

  1. Zabezpieczenie przed komarami
  - w godzinach wieczornych i nocnych nosimy długie rękawy i nogawki
  - szyje przepasujemy apaszką lub chustą (ochrona karku)
  - nosimy skarpety i pełne buty
  - spryskujemy się odpowiednimi repelentami
  - pamiętamy, że preparaty działają krótko (krócej niż jest to wskazane na etykiecie opakowania)
  - śpimy w pokojach z siatkami na oknach lub z moskitierami
  - włączamy wiatrak, jeśli jest to możliwe - komary lubią bezwietrzną pogodę
  - niższa temperatura (klimatyzacja) zmniejsza ich aktywność
  - przed zaśnięciem upewniajmy się czy wewnątrz moskitiery nie ma komarów

  2. Chemioprofilaktyka, czyli łykanie tabletek, polega na przyjmowaniu doustnych środków przeciwmalarycznych w bardzo małych dawkach, które pozwalają na zahamowanie rozwoju zarodźca malarii z chwilą jego dostania się do naszego organizmu, podczas ukłucia komara i stanowi jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania chorobie.
  W każdym przypadku profilaktyka malarii powinna być ustalona przez specjalistę medycyny tropikalnej. Rodzaj i sposób przyjmowania leków zależy od regionu świata, wrażliwości zarodźców na leki, długości pobytu, a także należy uwzględnić ewentualne przeciwwskazania. Dostępne w aptekach w Polsce są następujące leki: chlorochina (Arechin, Polfa Pabianice) oraz atowakwon + proguanyl (Malarone, GSK). Pozostałe leki są sprowadzane w ramach importu docelowego. Konieczne jest rozpoczęcie przyjmowania leków przed wyjazdem, w czasie pobytu i po powrocie z regionów występowania malarii. Chemioprofilaktyka nie chroni w 100%, ale w istotny sposób zmniejsza ryzyko wystąpienia najcięższych, śmiertelnych postaci malarii.

  Najczęstszym błędem popełnianym przez podróżujących jest stosowanie leku wyłącznie podczas pobytu w strefie malarycznej. Stosowanie leku po opuszczeniu strefy malarycznej wiąże się z wydłużonym okresem choroby. Leki przeciwmalaryczne powinno się zażywać po posiłku, najlepiej przed snem o określonej porze.
  Pamiętajmy, że gorączka u osoby powracającej z tropiku wymaga szybkiego wykluczenia (lub potwierdzenia) malarii.

  Na jakich obszarach należy stosować chemioprofilaktykę?
  Szczegółowych informacji dobrze zasięgnąć w Poradni Chorób Tropikalnych (np. w Warszawie w Szpitalu Zakaźnym na ul. Wolskiej 30 lub w poradniach w innych miastach). Informacje na stronach producenta leków: www.malaria.com.pl
  Stopień ryzyka obrazują również mapy zamieszone na stronach Szkockiej Organizacji Ochrony Zdrowia (Health Protection Scotland). Mapy występowania malarii:

  AMERYKA
  MEKSYK, GWATEMALA, BELIZE, PERU, BOLIWIA, WENEZUELA, EKWADOR, KOLUMBIA, ARGENTYNA, BRAZYLIA

  AFRYKA
  KENIA, TANZANIA

  AZJA
  TAJLANDIA, MALEZJA, KAMBODŻA, INDONEZJA, INDIE, NEPAL, SRI LANKA

  GORĄCZKA DENGA
  Występowanie: Azja, Ameryka Środkowa, Południowa, Afryka i Australia.
  To ostra, wirusowa choroba zakaźna, odmiana gorączki krwotocznej (obok żółtej febry i ebola). Znana także pod nazwą "breakbone fever". Chorobę wywołują wirusy, przenoszone przez niektóre gatunki komarów, żerujące w dzień.
  Objawy: pojawiają się po 5-8 dniach od zarażenia. Choroba przebiega w trzech postaciach:
  Klasyczna - złe samopoczucie, gorączka, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, objawy żołądkowo-jelitowe oraz plamisto-grudkowa wysypka. W tej postaci choroba trwa 4-7 dni i kończy się wyzdrowieniem.
  Łagodna forma - daje objawy takie same jak w postaci klasycznej, tylko mniej nasilone. Choroba trwa do 72 godzin.
  Gorączka krwotoczna Denga - to najcięższa forma, w pierwszym etapie rozwija się postać klasyczna choroby. Po kilku dniach, czasem nawet po ustąpieniu gorączki, spada ciśnienie krwi, przyśpiesza akcja serca, skóra pokrywa się zimnym potem, chory traci świadomość - dochodzi do wstrząsu. Bez pomocy medycznej chorzy umierają w ciągu 4-6 godzin.
  Zespół wstrząsowy i gorączka krwotoczna są spowodowane zaburzeniami immunologicznymi. Do tak ostrych objawów nie dochodzi jednak u osób, które zaraziły się dengą po raz pierwszy, a także u osób, u których między pierwszym, a powtórnym zarażeniem minęło więcej niż 5 lat.
  Metody zapobiegania: Niestety nie ma szczepienia na dengę, wciąż trwają prace nad jej wynalezieniem. Jedynym sposobem na zminimalizowaniem ryzyka zachorowania jest ochrona przed ukłuciem komarów. Należy ubierać długie spodnie, skarpetki i długie rękawy przede wszystkim o wschodzie i zachodzie słońca. Nosić ubrania w jasnym kolorze. Używać repelentów, czyli środków odstraszających owady. Sypiać pod moskitierą.

  AMEBOZA
  Występowanie: cały świat, ale największe ryzyko zachorowania dotyczy krajów tropikalnych.
  Określana także jako pełzakowica, u nas swojsko zwana czerwonką. Do zakażenia dochodzi poprzez spożycie wody lub jedzenia zanieczyszczonego cystami pasożyta (Entamoeba Histolytica). Po dostaniu się do organizmu mogą one umiejscowić się np. w płucach, wątrobie albo w mózgu - wywołując najbardziej niebezpieczny typ choroby. Na szczęście najczęstszą jej formą - jest zespół jelitowy.
  Objawy: bóle brzucha i wzdęcia, luźne stolce (czasem z domieszką krwi i śluzu) i stan podgorączkowy. W tej postaci choroby często jednak dochodzi do powikłań - perforacji jelita.
  Uwaga! Nieleczona ameboza (szczególnie ostra postać jelitowa) może skończyć się zgonem. W terapii stosuje się m.in. antybiotyki erytromecynę i tetracyklinę
  Metody zapobiegania: częste mycie rąk, picie tylko przegotowanej wody i nie spożywanie pokarmów w miejscach niepewnych.

• 5. Odpowiedzialna turystyka

  Eksploracja lasów amazońskich, wycieczki górskie, wyprawy przez pustynie – to marzenia każdego podróżnika. Lecz każdy, kto odbył taką wyprawę w sposób nieodpowiedzialny, wywarł negatywny wpływ na lokalne środowisko naturalne. A przecież zachowanie i wybory każdego podróżującego mogą przyczynić się do polepszenia warunków życia innych ludzi i ochrony środowiska. Jak to zrobić?

  • Pomyśl o tym, gdzie trafiają Twoje pieniądze – łatwo zapomnieć o konsekwencjach, kiedy oszczędzasz każdy grosz. Powszechne jest szukanie najniższych cen, lecz niektórzy turyści przesadzają i są wręcz chorobliwie podejrzliwi lub agresywni. Targuj się (jest to nawet dobrze widziane), lecz nie przesadzaj – uśmiechaj się i płać uczciwą cenę. Skromna różnica np. pół dolara może dla sprzedającego oznaczać, że dzisiaj wyżywi całą swoją rodzinę.
  • Próbuj płacić tylko lokalnym firmom. Na przykład, pij miejscowe piwo lub sok owocowy, a nie towar importowany. Produkty lokalne będą prawdopodobnie tańsze i równie dobre, jeśli nie lepsze.
  • Korzystanie z usług miejscowych przewodników i spanie w hotelach, należących do tubylców, to także forma wspierania lokalnego rozwoju.
  • Pomyśl o tym, co się dzieje z Twoimi śmieciami – używaj produktów biodegradowalnych. Oszczędzaj wodę, benzynę czy elektryczność.
  • Pomagaj chronić miejscową przyrodę poprzez przestrzeganie zasad i regulaminów, takich jak trzymanie się szlaków turystycznych lub nie kupowanie towarów produkowanych z zagrożonych gatunków drzew i zwierząt.
  • Nie zostawiaj wyładowanych baterii.

  Więcej na ten temat w dziale PORADNIK ODPOWIEDZIALNEGO TURYSTY.

• 6. Choroba wysokościowa

  Każdy organizm inaczej reaguje na określone warunki wysokościowe. Nie ma specyficznych czynników jak wiek, płeć lub warunki fizyczne, z którymi wiąże się wrażliwość na chorobę wysokościową. Reakcja organizmu zależy od tempa wspinaczki, wysokości oraz indywidualnej wrażliwości. Efekty mogą być łagodne lub ostre. Powodem tego najczęściej jest brak tlenu dla mięśni i mózgu w miarę wzrostu wysokości. Na wysokości 500 m tlenu jest o połowę mniej niż na wysokości poziomu morza. W niektórych przypadkach skutki choroby wysokościowej mogą być poważne, a nawet bardzo niebezpieczne. Duża wysokość i niższe ciśnienie powietrza mogą spowodować wyciek płynu z naczyń włoskowatych oraz jego gromadzenie w mózgu i płucach. Kontynuowanie wspinaczki bez odpowiedniej aklimatyzacji może doprowadzić do zagrażających życiu chorób.

  Choroba wysokościowa (AMS)

  Łagodne objawy choroby wysokościowej zdarzają się u 75% ludzi, którzy podróżują powyżej 3000 m n.p.m. Są to:

  • zmęczenie
  • zawroty głowy
  • bóle głowy
  • nudności
  • zaburzenia snu
  • niestrawność
  • brak apetytu
  • wymioty

  Symptomy te objawiają się natychmiast po przybyciu i zwykle nasilają się w nocy. Łagodny przebieg choroby wysokościowej nie zakłóca normalnego funkcjonowania, a objawy zwykle łagodnieją w ciągu 2-4 dni w miarę aklimatyzacji. Jeśli symptomy są łagodne i ograniczają się do nudności, można kontynuować wspinaczkę w umiarkowanym tempie.

  Zapobieganie chorobie wysokościowej.
  Chorobie wysokościowej można zapobiegać! Zwracaj baczną uwagę na reakcje swojego ciała oraz zdrowie członków swojej grupy. Natychmiast powiadamiaj innych o symptomach choroby, ponieważ inni mogą nie rozpoznać objawów u siebie.

  • korzystaj z wiedzy i doświadczeń lokalnej ludności (w Peru często stosowane są tabletki o nazwie Soroche, oraz liście koki - żucie lub picie wywaru, natomiast zdobywając Kilimandżaro będziecie częstowani napojami z dodatkiem imbiru).
  • pij wodę; staraj się pić przynajmniej 4-6 litrów płynów dziennie.
  • unikaj alkoholu, tytoniu i innych środków uspokajających, w tym środków odprężających i tabletek nasennych - obniżają one zdolności oddechowe podczas snu, co skutkuje nasileniem się objawów. Ponadto unikaj substancji moczopędnych jak kawa i herbata.
  • nie wchodź wyżej póki nie miną objawy. Każdy aklimatyzuje się w różnym tempie, więc upewnij się, że twoje ciało jest gotowe do dalszej wędrówki. Odpoczynek na tej samej wysokości wystarczy na łagodne objawy, lecz jeśli nie miną w ciągu dwóch dni, natychmiast zejdź niżej.
  • środek o nazwie Diamox ma minimalizować symptomy spowodowane przez braki tlenu pomagając oddychać szybciej i głębiej. Nie jest stosowany w leczeniu, powinien być tylko profilaktyką. Zalecana dawka to 125 mg dwa razy dziennie, dawkowanie należy rozpocząć 24 godziny przed wspinaczką i kontynuować zażywanie przynajmniej przez 5 dni na dużych wysokościach. Efekty uboczne to swędzenie ust i palców, zaburzenia widzenia oraz zmiana smaku. Jeśli jesteś uczulony na sulfamidy nie powinieneś brać Diamoxu. Stosowanie tego leku wymaga zapoznania się z wszystkimi objawami ubocznymi.
  • jedz wysokowęglowodanowe jedzenie, unikając tłustych potraw.
  • przed podróżą odpocznij, unikaj wyczerpującej pracy i pakowania na ostatnią chwilę.
  • wsłuchaj się w swoje ciało. Staraj się nie przemęczać przez dzień lub dwa, unikaj wyczerpujących ćwiczeń.

  Wysokościowy obrzęk płuc (HAPE)

  Wysokościowy obrzęk płuc wynika ze zwiększenia ilości płynów w płucach, co powoduje utrudnioną wymianę tlenu z płuc do krwiobiegu. Jest to bardzo niebezpieczne i bez odpowiedniego leczenia może doprowadzić do śmierci. Symptomy tej choroby to:

  • dokuczliwy kaszel 
  • zaburzenia umysłu (mogące objawiać się w chodzeniu zygzakiem)
  • problemy z oddychaniem
  • wyczerpanie
  • bóle i bulgotanie w klatce piersiowej
  • bóle głowy i zmęczenie
  • zaburzenia wzroku, funkcji jelit i pęcherza
  • zaburzenia koordynacji ruchowej

  Wysokogórski obrzęk mózgu (HACE)

  Występuje, gdy wyciek płynów z mózgu powoduje opuchnięcie wpływające na centralny układ nerwowy. Jest uważany za najbardziej niebezpieczną chorobę wysokościową. Nieleczony, prowadzi do śpiączki lub śmierci. Ocenia się, że występuje u 1% osób na wysokości powyżej 4000 m n.p.m. Zwykle objawia się po tygodniu lub dwóch na dużych wysokościach. Symptomy HACE mogą być podobne do AMS i są to:

  • senność
  • bóle głowy
  • zmiany zachowania
  • chwiejny krok
  • duże zmęczenie
  • osłabione procesy mentalne
  • problemy z mówieniem
  • ślepota
  • wymioty
  • paraliż kończyn
  • zaniki przytomności (zaniki pamięci, halucynacje, śpiączka, zachowania psychotyczne)

  Najlepszym lekarstwem jest zejście niżej. Musi się odbyć natychmiast. Najlepiej do miejsca, gdzie chora osoba nie miała objawów choroby. Ważne jest rozpoznanie objawów choroby, ponieważ osoba chora często nie potrafi sama opisać jej symptomów.

  Na naszych wyprawach objawy choroby wysokościowej mogą pojawić się w kilku miejscach.

  Peru i Boliwia - programy naszych wypraw do Peru i Boliwii ułożone są w ten sposób, aby z dnia na dzień nie pokonywać dużych wysokości. Zaczynamy od poziomu morza by potem stopniowo zwiększać wysokość. Pozwala to naszym organizmom przystosować się do wysokości. Przez dużą część trasy jesteśmy na wysokościach od 2000 do 4000 m n.p.m. Najwyższy punkt na trasie tych wypraw to stok narciarski Chacaltaya (około 5400 m n.p.m.). Bardzo dobrym sposobem na zapobieganie i radzenie sobie z objawami choroby wysokościowej jest żucie liści koki lub picie zrobionego z nich wywaru.

  Tanzania - wejście na Kilimandżaro. Wspinaczkę na Kilimandżaro rozpoczynamy na wysokości 1830 m n.pm. a szczyt znajduje się na 5985 m n.p.m.  Trasy podejścia są tak przygotowane, aby organizm jak najlepiej przystosowywał się do wysokości. W planie podejścia zawsze znajduje się dodatkowy dzień na aklimatyzację. Środek, który serwowany jest przez tamtejszych przewodników i ma zmniejszać objawy choroby wysokościowej to wywar z imbiru.

  Nepal - trekking pod Mount Everest lub wokół Annapurny. Trasy podejścia są tak przygotowane, aby organizm jak najlepiej przystosowywał się do wysokości. W planie podejścia zawsze znajduje się dodatkowy dzień na aklimatyzację.

   

• 7. Wyposażenie przydatne w podróży

  Pakując się należy pamiętać, że prawie wszędzie można skorzystać z pralni. Jeśli czegoś zabraknie wszędzie są sklepy, w których możemy uzupełnić nasze braki (zarówno odzieżowe jak i te mniej przewidywalne). Podczas podróży kupuje się wiele pamiątek i trzeba pamiętać, że i dla nich musi się znaleźć miejsce w Waszym bagażu.

  mały plecak – to nasz bagaż podręczny. W nim nosimy cenne rzeczy, takie jak aparat czy kamera oraz potrzebne drobiazgi (kosmetyki, woda itd.). W trakcie wyprawy, kiedy wychodzimy zwiedzać czy jedziemy na wycieczkę, zabieramy tylko mały plecak.

  torba (lub miękka walizka) na kółkach - jest naszym głównym bagażem. W zależności od kierunku i charakteru podróży czasem jednak wygodniej spakować się w duży plecak (np. jadąc do Indii). Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w opisie każdej wyprawy.

  Pokrowiec na bagaż - nie tylko chroniący przed deszczem. Pokrowiec zabezpiecza bagaż w czasie transportu, kiedy przerzucany jest w brudnych bagażnikach, ogranicza też w tym czasie osobom niepożądanym dostęp do kieszonek. Również na czas przelotu bagaż jest lepiej chroniony.

  Saszetka na pieniądze i dokumenty - warto wybrać saszetkę zrobioną z przyjemnego w dotyku materiału (nosimy ją pod koszulą na szyi lub brzuchu).

  Dodatkowy portfel - poza głównym miejscem, w którym przechowujemy pieniądze i dokumenty, warto mieć dodatkowy portfel na drobne pieniądze (oraz nieważną kartę kredytową), którym się posługujemy na ulicy i którego utrata nie będzie dla nas w żaden sposób bolesna (taka zmyłka dla kieszonkowców).

  Śpiwór (mały, letni) – na niektórych wyprawach, tam gdzie pojawiają się przejazdy autokarem lub pociągiem (np. Peru, Iran lub Meksyk), przydatny jest śpiwór (nie musi być ciepły, ważne żeby był mały i lekki). Z uwagi na mocno działającą klimatyzację dobrze jest się przykryć, zwłaszcza podczas nocnego przejazdu.

  Jedna para wygodnych pełnych butów (sportowe lub trekkingowe, ważne żeby podeszwa była gruba i antypoślizgowa).

   

• 8. Bagaż podręczny

  Przy odprawie pasażerów i bagażu kabinowego obowiązują następujące zasady:

  1. Dopuszcza się przewóz wyłącznie jednej sztuki bagażu kabinowego przez pasażera (torby, paczki, opakowania), o wymiarach nie przekraczających 55 cm długości, 40 cm szerokości oraz 20 cm głębokości (uwzględniając kółka, uchwyty i paski).

  2. W bagażu podręcznym obowiązuje ograniczenie przewozu płynów, np. perfum, żeli, past, kosmetyków, aerozoli, wody i innych napojów itp. Produkty w płynie powinny być przewożone w pojemnikach o maksymalnej pojemności 100 ml każdy, maksymalnie 1 litr łącznie. Płyny należy zapakować w przezroczystą torbę strunową. Resztę płynów pakujemy do bagażu rejestrowanego.

  3. Ze względów bezpieczeństwa nie można przewozić w bagażu m.in. broni lub części do broni, amunicji, petard, sztucznych ogni, scyzoryka, noża, spirytusu, rozpuszczalników, farb, zapałek, substancji trujących itp.

  4. Dopuszcza się natomiast przewóz:

  • mleka oraz innych płynnych posiłków dla małych dzieci (zwłaszcza niemowląt) - w niewielkich opakowaniach (pojemnikach).
  • płynnych lub żelowych lekarstw, zgodnie z zaleceniem lekarza niezbędnych podróżnemu w trakcie lotu, po uprzednim sprawdzeniu, iż rzeczywiście występuje taka konieczność (np. na podstawie imiennego zaświadczenia lub innego imiennego zapisu lekarskiego o przyjmowaniu danego leku przez pasażera) oraz po stwierdzeniu autentyczności przedmiotowego leku. W tym przypadku brak jest limitu pojemności opakowania leku.
  • lekarstw i środków medycznych ogólnie dostępnych w sprzedaży, niezbędnych podróżnemu w trakcie lotu (włącznie z lekarstwami wytworzonymi na bazie roztworów solnych (saline solutions), kroplami do oczu oraz płynami do przechowywania soczewek - szkieł kontaktowych), po stwierdzeniu ich autentyczności, przy czym pojemność pojedynczego opakowania leku nie może przekraczać 120 ml (4 oz.).
  • napojów dla diabetyków, w tym soków, pod warunkiem wskazania przez podróżnego takiej potrzeby, jeśli pojemność pojedynczego opakowania nie będzie przekraczała 148 ml (5 oz.).
  • Dopuszcza się do przewozu urządzenia elektroniczne, w tym przenośne komputery, telefony komórkowe i aparaty fotograficzne.

  Uwaga! Ponieważ przepisy dotyczące bagażu mogą ulec zmianie, przed wylotem należy sprawdzić je na stronie internetowej linii lotniczych, którymi udajemy się w podróż.

• 9. Fotografowanie i filmowanie

  Czasem fotografowanie lub filmowanie może kogoś urazić. Nie traktuj ludzi, jak elementu krajobrazu. Poproś ich najpierw o pozwolenie, jeśli nie zgadzają się, zrezygnuj.

  W niektórych miejscach obowiązuje zakaz fotografowania, może dotyczyć on zwyczajowo ludzi ubranych w mundur lub budynków administracyjnych czy rządowych (tak jest np. w Afryce). Zawsze upewnij się czy w miejscu, w ktrórym się znajdujesz można swobodnie fotografować.

  • Możesz spotkać się z tym, że miejscowi mogą zażądać pieniędzy za zrobienie im zdjęcia. Konsekwencje uiszczenia zapłaty mogą być różne. Z jednej strony dajesz pieniądze tubylcom, lecz może to zachęcić do żebrania (szczególnie dzieci). Z drugiej strony, bardzo często miejscowi przebierają się w swoje tradycyjne stroje żebyś zrobił im zdjęcia, wtedy najpierw ustal cenę za zdjęcie zanim je zrobisz. W niektórych miejscach, jak na przykład targ Pisac w Świętej Dolinie, korzystniej wychodzi kupić coś od miejscowego handlarza np. owoce lub warzywa, niż płacić za zrobienie fotografii.
  • Często najlepszym sposobem na zrobienie fotografii jest propozycja wysłania im odbitki pocztą. Dla nich to ekscytujące, że otrzymają zdjęcie siebie samych.
  • Unikaj dawania dzieciom słodyczy za zrobienie zdjęć, to zachęci je do żebrania. I pogorszy stan ich zębów.
  • Staraj się unikać fotografowania z lampą błyskową. Może to mieć niekorzystny wpływ na dzieła sztuki, jak również przeszkadzać ludziom i zwierzętom.
• 10. Czego nie przywozić z podróży

  Buszując wśród kolorowych straganów w Azji, Afryce i Ameryce, oczarowani egzotyką i zafascynowani tajemniczą zawartością lokalnych specyfików rzadko myślimy, że nasza decyzja o zakupie tej czy innej pamiątki wpływa na niszczenie lub ochronę środowiska naturalnego.

  Nie zdajemy sobie sprawy, iż wiele z oferowanych turystom przez krajowców upominków wykonana jest ze skóry, kości lub innych elementów przetrzebionych liczebnie zwierząt oraz z chronionych roślin. Nasz wybór ma ogromne znaczenie - aż 30 000 gatunków na całym świecie zagrożonych jest wymarciem z powodu nielegalnego handlu, związanego m.in. właśnie z przywożeniem pamiątek z podróży.  

  Mądre kupowanie wymaga zasięgnięcia dokładnej informacji przed wyjazdem - łatwo się bowiem zorientować, że wykonanie torebki ze skóry krokodyla wymaga uśmiercenia chronionego zwierzęcia, ale kto zgadłby, że w miksturach używanych w tradycyjnej medycynie chińskiej znajdują się sproszkowane części zagrożonych tygrysów i nosorożców? Czasami zadajemy sobie pytanie - czy ma jakieś znaczenie mój zakup, jeśli nikt nie odrywa kawałka rafy na moje zamówienie, a wykonany z korala wisiorek leży już na straganie? Otóż ma, bo nie jesteśmy sami. Im więcej osób powstrzyma się od nabycia takiej ozdoby, tym bardziej obniży się na nią popyt. Wkrótce handlarze dojdą do wniosku, że aby zarobić na życie, muszą przerzucić się na bardziej ekologiczne towary.

  Nie powinniśmy zapominać o jeszcze jednej ważnej kwestii - nawet nieświadome przywiezienie do kraju produktów zabronionych ze względu na ochronę przyrody w Konwencji Waszyngtońskiej (CITES), pociąga za sobą poważne sankcje prawne. Niewinne zbieranie wyrzuconych przez morze muszli zwierząt będących pod ochroną czy fragmentów koralowców może skończyć się w sądzie. W momencie przewozu ich przez granicę zamieniamy się bowiem w przemytników nielegalnych towarów.

  Podróżując podejmujesz wiele decyzji, które mogą zmienić świat. Jedną z nich może być rezygnacja z kupowania szkodzących środowisku pamiątek. Wspólnie z WWF zachęcamy, aby pozostawić rośliny i zwierzęta w ich naturalnym środowisku, a z wakacji przywozić fotografie, które będą niepowtarzalnym wspomnieniem spotkania z przyrodą.

  Zobacz, CZEGO NIE PRZYWOZIĆ Z WAKACJI - przeczytaj artykuł na stronie WWF i sprawdź na mapce, jakie gatunki są zagrożone w regionie, w który się udajesz.

  Dokładną listę produktów, jakich nie wolno przywozić do Polski zgodnie z Konwencją Waszyngtońską (Convention on International Trade  in Endangered Species of Wild Fauna and Flora - CITES), obowiązującą w naszym kraju od 1990 roku, znajdziesz tutaj: CITES

  Zmiany w załącznikach do Konwencji Waszyngtońskiej CITES z 23 czerwca 2010 roku znajdziesz tutaj: NOWE ZAŁĄCZNIKI CITES

• 11. Narkotyki? Nie daj się wrobić!

  Pamiętajmy, że nieświadome, niezamierzone przewożenie przez granicę narkotyku także stanowi przestępstwo i podlega ściganiu według prawa obowiązującego w danym państwie. Kary stosowane za przemyt narkotyków są niezwykle surowe, włącznie z karą śmierci.

  • Nie przyjmuj od osób nieznajomych żadnych bagaży w celu przewiezienia przez granicę i przekazania ich później osobom trzecim.
  • Pakuj się samodzielnie i sprawdź przed wylotem, czy nikt nie miał dostępu do bagażu.
  • Nie powierzaj obcym osobom swoich bagaży i nie pozostawiaj ich w miejscach nieprzeznaczonych do przechowywania.
  • Zabezpiecz swój bagaż tak, aby nie było do niego łatwego dostępu.
  • Podczas kontroli granicznej szczególnie pilnuj bagażu, nigdy nie trać go z oczu.
• 12. Kultura podróżowania

  "When you travel, remember that a foreign country is not designed to make you comfortable. It is designed to make its own people comfortable." Clifton Fadiman

  Przygotowanie do podróży to nie tylko zadbanie o wygodne buty i pojemny plecak. Równie ważne jest zapoznanie się z kulturą, obyczajami i sytuacją regionu, który zamierzamy odwiedzić. Takie wstępne rozpoznanie pozwoli nam łatwiej odnaleźć się w nowej, odmiennej rzeczywistości.

  Pamiętajmy!

  • To my przyjeżdżamy do czyjegoś domu i powinniśmy zaakceptować styl życia i mentalność tubylców. Nie krytykujmy spóźniania, flegmatyczności.
  • Nie krzyczmy, nie stresujmy się, bo nie jesteśmy lepsi - jesteśmy inni!
  • W tropikach życie toczy się wolniej - to my jesteśmy zabiegani.
  • Jesteśmy na wakacjach, nie wybuchajmy i cieszmy się podróżą taką, jaka jest, a nie taką, jaką chcielibyśmy, żeby była.
    Wyjechaliśmy w prawdziwą podróż, aby poznać nowe i nieznane, więc nie denerwujmy się, jeśli to "nieznane" wyobrażaliśmy sobie inaczej.

  Czy wiesz dokąd jedziesz?

  Swoje wyprawy planujecie najczęściej z dużym wyprzedzeniem, dlatego warto poświęcić trochę czasu dzielącego nas od wyjazdu, na zapoznanie się z miejscem, do którego się wybieracie.

  • Spróbuj dowiedzieć się dużo na temat zachowania i ubioru. Odwiedzając miejsca kultu religijnego, targowiska czy wsie należy wyglądać schludnie. Strój kąpielowy, szorty czy T-shirty są odpowiednie tylko na plażę. Pamiętaj, że poprzez swój strój i swoje zachowanie okazujesz szacunek dla lokalnych zwyczajów i wartości.
  • Naucz się kilku słów i zwrotów w języku kraju, do którego się wybierasz (a jeszcze lepiej zapisz się na krótki kurs językowy). Kilka podstawowych słów na pewno usprawni Twoje porozumienie z miejscowymi i zaskarbi Ci ich sympatię.
• 13. Warunki ubezpieczenia

  Każdy uczestnik naszych wypraw objęty jest ubezpieczeniem podróżnym Signal Iduna Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. wliczonym w koszty wyprawy

  • w Europie: Koszty Leczenia 40 000 EUR (w tym następstwa chorób przewlekłych), NNW 15 000 PLN, bagaż 2 000 PLN
  • poza Europą: Koszty Leczenia 100 000 EUR (w tym następstwa chorób przewlekłych), OC 50 000 EUR, NNW 15 000 PLN, bagaż 2 000 PLN

  Istnieje możliwość ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z imprezy turystycznej i przerwania imprezy turystycznej. Koszt to 5%, w przypadku imprezy o wartości do 34 000 PLN (na osobę) lub 7,5%, w przypadku imprezy o wartości od 34 000 PLN do 60 000 PLN (na osobę). Ubezpieczenie może być zawarte w ciągu 7 dni od wystawienia umowy, a w przypadku, gdy do rozpoczęcia imprezy jest mniej niż 30 dni, tylko i wyłącznie w dniu wystawienia umowy.